Orzeczenia, których „nie widać”

Legislacyjna gorączka, która trwa praktycznie nieprzerwanie od kilkunastu już lat powoduje, że ilość aktów prawa powszechnie obowiązującego uniemożliwia jego pełną znajomość najpilniejszym nawet zawodowcom. Stąd podobnie jak w pozostałych dziedzinach, tak i na rynku usług prawniczych czy szerzej doradczych, zaobserwować można rosnącą specjalizację. Podobnie, jak rzadko kto zwróci się do ortopedy po poradę w sprawie zaburzeń pracy serca, tak rzadko tylko fachową poradę w sprawie związanej z nieruchomościami można uzyskać od kogoś, kto specjalizuje się w prawie karnym. Jednocześnie, pomimo tej gorączki, a może właśnie przez nią, ustawodawca nie znajduje czasu aby treść obowiązujących aktów prawa dostosować do orzecznictwa już nie tylko Sądu Najwyższego ale również obowiązujących wyroków Trybunału Konstytucyjnego. Zaniechania takie są przyczyną wielu nieporozumień z jakimi mamy do czynienia z codziennej praktyce a o ich skali niech świadczy to, że pomimo wielu nowelizacji ustawy z dnia  21 sierpnia 2997 roku o gospodarce nieruchomościami, do dnia dzisiejszego nie doczekaliśmy się dostosowania treści aktu do wyroków Trybunału z 2006, 2011, 2014 i 2015 roku. 

Trudno się zatem dziwić, że na naszych biurkach leżą teczki spraw wcześniej uznanych za beznadziejne, a które okazują się być  prostsze dzięki mniej znanym rozstrzygnięciom Trybunału lub ukształtowanej linii orzeczniczej. Nie zawsze również to, co z prostej lektury poszczególnych przepisów jawi się jako sprawa prosta, wymagająca wyłącznie czasu – prostą jest rzeczywiście; wymaga bowiem albo zdecydowanie innego podejścia albo … uczciwej diagnozy i informacji: w Pani / Pana sprawie nic zrobić się nie da.

Spośród tych wyroków Trybunału Konstytucyjnego, które mają szczególne znaczenie dla rozstrzyganych przez sądy i organy administracji sporów o nieruchomości zaliczyć można w szczególności cztery wydane pomiędzy 2006 a 2015 rokiem. Wszystkie związane są bezpośrednio z uprawnieniami byłych właścicieli (lub posiadaczy) nieruchomości, przy czym dwa z nich uprawnienia te znacząco rozszerzają.

Poniżej prezentujemy krótką listę tych postanowień ustawy o gospodarce nieruchomościami  oraz dotyczących ich wyroków, które w naszej ocenie mają największy wpływ na sytuację byłych właścicieli nieruchomości, a które jednocześnie w sposób znaczący wpływają na skuteczność roszczenia o zwrot nieruchomości wywłaszczonych.

Art. 207 ust. 1 ugn utracił moc z dniem 18.04.2006 r. w zakresie, w jakim odnosi się do wszczętych a niezakończonych przed jego wejściem w życie spraw dotyczących nabycia użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność gminy niezabudowanych przez ich posiadaczy, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10.04.2006 r. sygn. akt SK 30/04 (Dz.U. Nr 64, poz. 456).

Art. 215 ust. 2 ugn utracił moc z dniem 22.06.2011 r. w zakresie, w jakim pomija stosowanie przepisów tej ustawy dotyczących odszkodowań za wywłaszczone nieruchomości do nieruchomości, które przeszły na własność gminy m.st. Warszawy lub państwa na podstawie dekretu z dnia 26.10.1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz.U. Nr 50, poz. 279), innych niż domy jednorodzinne, jeżeli przeszły one na własność państwa po 5.04.1958 r., i działek, które przed dniem wejścia w życie powołanego dekretu mogły być przeznaczone pod budownictwo inne niż jednorodzinne, jeżeli poprzedni właściciele lub ich następcy prawni zostali pozbawieni faktycznej możliwości władania nimi po 5.04.1958 r., na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.06.2011 r. sygn. akt SK 41/09 (Dz.U. Nr 130, poz. 762). O skutkach tego orzeczenia szerzej pisaliśmy w artykule zamieszczonym na witrynie 16 marca 2015 roku.

Art. 137 ust. 1 pkt. 2 ugn utracił moc z dniem 24.03.2014 r. w zakresie, w jakim za nieruchomość zbędną uznaje nieruchomość wywłaszczoną przed 27.05.1990 r., na której w dniu złożenia wniosku o zwrot, a nie później niż przed 22.09.2004 r. zrealizowano cel określony w decyzji o wywłaszczaniu, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.03.2014 r. sygn. akt P 38/11 (Dz.U. poz. 376).

Art. 136 ust. 3 ugn utracił moc z dniem 24 lipca 2015 r. w zakresie, w jakim uzależnia przewidziane w nim żądanie byłego właściciela wywłaszczonej nieruchomości lub jego spadkobierców od zgody pozostałych byłych współwłaścicieli nieruchomości lub ich spadkobierców, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 lipca 2015 r., sygn. akt SK 26/14 (Dz.U. poz. 1039). O skutkach tego wyroku szerzej pisaliśmy na witrynie 20 lipca 2015 roku.

Wypracowanie i nowelizacja ustawy o gospodarce nieruchomościami w zakresie choćby wyżej wymienionych wyroków mogłaby przyczynić się nie tylko do lepszego rozumienia zasad zwrotu wywłaszczonych nieruchomości  ale również pozwoliłaby uniknąć nieporozumień jakie stale jeszcze są udziałem byłych właścicieli.

Print Friendly, PDF & Email