Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego K 29/13

10 marca 2015 roku, Trybunał Konstytucyjny w wyroku w sprawie K 29/13 orzekł o niezgodności z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej art. 1 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości (Dz. U. 2012 poz. 83) w zakresie, w jakim przyznaje uprawnienie do przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności osobom fizycznym i prawnym, które nie miały takiego uprawnienia w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 187 poz. 1110). 

Tym samym Trybunał Konstytucyjny odmówił prawa żądania przekształcenia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo własności nieruchomości osobom prawnym i ich następcom prawnym, pozostawiając to uprawnienie dla osób fizycznych i ich następców prawnych, a także spółdzielni, które w dniu 13 października 2005 roku były użytkownikami wieczystymi nieruchomości zabudowanych na cele mieszkaniowe lub zabudowanych garażami albo przeznaczonych pod tego rodzaju zabudowę oraz nieruchomości rolnych. Uprawnienie nadal przysługuje także osobom fizycznym będącym w dniu 13 października 2005 roku użytkownikami wieczystymi nieruchomości niezależnie od jej przeznaczenia, jeżeli użytkowanie wieczyste uzyskały w zamian za wywłaszczenie lub przejęcie nieruchomości gruntowej na rzecz Skarbu Państwa na podstawie innych tytułów przed dniem 5 grudnia 1990 roku  lub na podstawie art. 7 dekretu z dnia 7 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy (Dz. U. nr 50 poz. 279). 

Orzeczenie o niekonstytucyjności powołanych wcześniej przepisów dotyczy zatem, co do zasady, osób prawnych (z wyłączeniem spółdzielni mieszkaniowych) oraz osób fizycznych, które prawo użytkowania wieczystego uzyskały celem prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. 

Uzasadniając naruszenie art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (zasadę sprawiedliwości społecznej) Trybunał uznał, że kwestionowane przepisy „wykreowały przywileje majątkowe dla określonych grup podmiotów” powodując jednocześnie uszczuplenie majątku publicznego z założenia służącego zaspokojeniu potrzeb całej wspólnoty.  

Na witrynie internetowej Trybunału Konstytucyjnego stale jeszcze brak pełnej treści uzasadnienia wyroku, stąd podstawowe jego tezy znane są wyłącznie z komunikatu po rozprawie oraz publikacji prasowych. Jednak obydwa, uwypuklone przez Sędziów motywy rozstrzygnięcia, są co najmniej wątpliwe. Przypomnieć należy, że postanowienia ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości przewidywały odpłatność tej czynności. Wysokość opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności stanowiła różnica pomiędzy wartością prawa własności nieruchomości a wartością, posiadanego przecież przez użytkownika wieczystego, prawa użytkowania wieczystego. Mieliśmy zatem do czynienia z sytuacją, w której, teoretycznie, w zamian za przekształcenie prawa właściciel nieruchomości uzyskiwał odpowiadający jego wartości ekwiwalent w pieniądzu, który mógł spożytkować na zakup innej nieruchomości. Oczywiście przyjęte powyżej założenie byłoby prawdziwe pod warunkiem, że zasady określania wartości tych praw nie zostałyby wcześniej narzucone przez prawodawcę i to w sposób wadliwy. 

W pełni podzielamy pogląd Sędziów Trybunału Konstytucyjnego mówiący, że ustawodawca w żadnym wypadku nie powinien narzucać jakimkolwiek podmiotom zasad rozporządzania nieruchomościami stanowiącymi ich własność i w żadnym wypadku i w żaden sposób nie powinien jakiegokolwiek podmiotu przymuszać do przeniesienia własności nieruchomości wbrew woli tego podmiotu. Takie uzasadnienie zapadłego w dniu 10 marca 2015 roku w sprawie K 29/13 rozstrzygnięcia w zupełności wystarczyłoby jako motyw uchylenia przywołanych przepisów ustawy.